Artikel Mei 2002: Nog steeds nauwelijks opleidingen voor informatiearchitecten

De in november 2001 in dit blad aangegeven trends hebben doorgezet. In de eerste helft van 2002 blijken steeds meer organisaties zich bewust te zijn van het nut en belang van het werken met architecturen voor hun organisatie.

Zorgwekkend zijn en blijven de diverse manieren waarop het begrip architectuur uitgelegd wordt en het beroep van architect neergezet wordt. Onze aannemers, onze software- en systeemhuizen, begrijpen steeds beter dat zij de rol van architect op termijn niet kunnen blijven vervullen. Zij zien daardoor ook dat ze daarmee unieke kansen gaan missen om als aannemer het eigen product te slijten. Wat is er nu immers mooier dan zelf op een rij zetten wat een klant wil hebben en dat daarna aan te kunnen bieden? De agressie van de aannemers om architectenwerk te kunnen blijven doen, voor zolang dat nog kan duren, neemt zienderogen toe. Normaal een teken dat het einde van deze inzet snel voorbij zal zijn.

90% van de architecten in de informatievoorziening houdt zich bezig met IT. IT is de steeds belangrijker wordende, modelleerbare manier van oplossen van problemen in de informatievoorziening van een organisatie. Een kleine groep van mensen houdt zich inderdaad breed bezig met de informatievoorziening als geheel. Zij zien de groei daarvan en het toekomstperspectief. Zij zoeken de aansluiting (alignment) met de gebruiker van die informatievoorziening als geheel. Deze mensen werken op een manier die je van een architect mag verwachten en dragen terecht titels als IT-architect, solutionarchitect en IT-businessarchitect.

Daarnaast zien we ook een aantal mensen die zich met de echte IT bezighouden en oplossingen als een architect vormgeven. Denk daarbij aan de ontwerpers van notebooks, hardware configuraties enzovoort. Zij kunnen niet anders dan met een beeld van oplossingen van de toekomst werken. Hun werk heeft in ieder geval het karakter van dat van een architect.

Het is sterk te betwijfelen of andere IT'ers zich architect kunnen noemen. Waarom zou een functioneel ontwerper zich IT-architect noemen? Waarom zou een analist/programmeur zich applicatiearchitect moeten noemen? En hoe zit dat met de firewall-architect, de projectarchitect, de systeemarchitect, de e-businessarchitect en ga zo maar door? Hoe goed deze mensen ook zijn en hoeveel toegevoegde waarde hun werk ook heeft voor een organisatie, het gebruik van de naam 'architect' levert gewoon meer geld op. En het vertroebelt het beeld van de werkelijkheid enorm.

Rond de informatiearchitect, de man of vrouw die zich breed met het bedrijfsmiddel/productiefactor informatie bezighoudt, groeit de aandacht snel, de invulling gestaag en de verspreiding (te) langzaam. Dat laatste is het gevolg van het feit dat er nog maar zo weinig zijn en daarbij komt dat er nog nauwelijks opleidingen zijn ontwikkeld die mensen tot informatiearchitect opleiden.
De meeste praktijkopleidingen tot informatiearchitect leiden slimme en ervaren IT'ers op tot IT-businessarchitect. De applicatie- en het informatielandschap in relatie tot de organisatie staan daarbij centraal, niet het bedrijfsmiddel of de productiefactor informatie.

Niet-IT'ers

Een andere instroom van informatiearchitecten komt uit de niet-IT-disciplines. Het is aardig om te zien dat steeds meer mensen uit andere disciplines zich als informatiearchitect ontpoppen. Niet zo verwonderlijk, want accountants, specialisten in de administratieve organisatie, bedrijfskundigen, archivarissen, bibliothecarissen enz. houden zich al jaar en dag bezig met het fenomeen informatie. Het blijkt dat als zij voldoende kijk hebben op en gevoel hebben voor oplossingen (bijvoorbeeld met IT) ze vaak al in enige mate als informatiearchitect acteren.

Rond informatiearchitecten hoeven we van het reguliere onderwijs op korte termijn niet echt een grote instroom te verwachten. De laatste jaren heeft men zich vooral bezig gehouden met het opleiden van IT'ers. Een aantal universiteiten en hogescholen leiden wel op tot (informatie-)architect, maar die opleiding blijkt toch weer vooral IT'ers op te leveren.

Een andere reden om op korte termijn niet zoveel van het reguliere onderwijs te verwachten, ligt in het feit dat geïntegreerde leeraspecten pas de rijkheid van het werkgebied kunnen benaderen. Architecten dienen kennis, kunde en een combinatie hiervan te bezitten. Opleiding alleen is dan ook niet voldoende. Het blijkt dat iemand pas echt als (junior) architect kan functioneren als hij of zij 7 tot 15 jaar relevante werkervaring heeft. Om nog maar niet te spreken over de achtergrond en ervaring die de medior, senior en principal architect zullen moeten hebben.

Certificering

Een andere beweging die zich eind 2001 steeds sterker afgetekend heeft, is die van het certificeren van architecten. Wat is er nu immers mooier dan dat je als architect kunt zeggen dat je gecertificeerd bent. Zo kun je je onderscheiden in de massa van mensen die zich ook architect noemen.

De beweging naar certificatie komt voort uit de aannemerij. Zij hebben programma's ontwikkeld, gebaseerd op een eigen 'body of knowledge' om IT-architecten, solution architecten en IT-businessarchitecten op te leiden en te certificeren. Mensen krijgen dan een certificaat van hun eigen software- en systeemhuis en mogen zich 'certified architect' noemen.

In feite laat men hiermee merken wie hun beste IT'ers zijn, op basis van eigen regels. Omdat het certificeren daarmee even lang is als het breed is, is het initiatief genomen een onafhankelijke instantie op te richten om deze certificatieprocessen naast elkaar te gaan leggen en de certificerende organisaties te gaan accrediteren. Die instantie heet de Stichting ter Certificatie van Informatie Architecten (SCIA). Medio 2002 registreert het SCIA-architecten in een Nederlands en Europees register. Architecturen medio 2002 hebben een betere vorm en inhoud dan voorheen. De groei zit er in. Het blijft echter wel zaak dat goed uitgezocht wordt, welke ideeën u met de inrichting van uw architectuur introduceert. Met het overnemen van de verkeerde ideeën loopt u de kans dat u van de wal in de sloot terechtkomt waardoor het introduceren van het werken onder architectuur in uw organisatie een groot dan wel nog groter probleem wordt. Eén advies: u vindt uw informatiearchitect niet bij uw aannemer.