Oktober
1999: IT Architecturen
Zie
ook dit Word document
Veranderen
is de tegenwoordige manier van leven. Vooral in de informatisering en
de automatisering is dit de orde van de dag. In deze column wordt vanuit
het zich vormende vakgebied rond informatie-architecturen ingegaan op
aangedragen stellingen. De bedoeling is dat hierop gereageerd wordt,
zodat discussies ontstaan over en rond informatisering en automatisering.
Het volgende werd
afgelopen maand door een internationaal softwarehuis en een Nederlandse
universiteit gesteld:
Een
informatie-architectuur is een IT-architectuur.
Deze uitspraak is
de stelling die ik dit keer wil behandelen.
Automatiseren is
het toepassen en introduceren van informatie- en communicatietechnologie
(IT, in Nederland tegenwoordig ook ICT). Het acroniem IT wordt gebruikt
om allerlei technologieën rond hardware, systeemsoftware, programmeertalen,
netwerkcomponenten, databases enzovoort aan te duiden. Deze technologieën
zijn over het algemeen bedoeld om breed ingezet te worden. In de praktijk
is dat altijd veel breder dan een organisatie nodig heeft. Het is de
kunst om de voorhanden technologie zo aan elkaar te knopen dat de organisatie
optimaal ondersteund wordt. Dat wil zeggen dat aan die organisatie die
functionaliteit geboden wordt die men gebruikt, of in ieder geval gebruiken
kan.
Een infrastructuur
is 'het totaal van onroerende voorzieningen zoals wegen, bruggen, vliegvelden,
havens enz.' (Van Dale Elektronisch Woordenboek). In lijn met deze definitie
is een informatie-infrastructuur het totaal van elementen die samen
een informatievoorziening vormen. Een informatie-infrastructuur zal
daarbij één of meer organisaties van informatie voorzien. Bij het inrichten
van een informatie-infrastructuur wordt steeds meer gebruikgemaakt van
IT.
Het beeld van de
informatie-infrastructuur is de architectuur van de informatie-infrastructuur.
Je kunt argumenteren of een informatie-infrastructuur alleen IT omvat,
of ook de 'handmatige' informatievoorziening (met bijvoorbeeld ladekasten,
potlood, papier en sjablonen) en procedures en werkwijzen. Een IT-architectuur,
feitelijk de architectuur van de IT, is de architectuur die de inzet
van IT in beeld brengt. Afhankelijk van wat je afspreekt rond de handmatige
informatievoorziening, procedures en werkwijzen dekt de IT-architectuur
dus de gehele architectuur van de informatie-infrastructuur, of alleen
een deel daarvan.
Met automatiseren
wordt de informatie-infrastructuur aangepast of uitgebreid door IT in
te zetten. Het combineren van de juiste technologieën is daarbij een
op te lossen probleem. Het zoeken naar de juiste aansluiting op de organisatie
is echter een veel groter probleem. Vooral als je vanuit technologie
zou denken. Uitspraken als 'de informatie-infrastructuur werkt nu eenmaal
zo, dus organisatie: pas je maar aan' worden steeds minder geaccepteerd.
En terecht. De beschikbare technologie kan immers ook anders ingericht
worden. En of je dat wilt of kunt, is een normale afweging tussen tijd,
geld en kwaliteit.
een
informatie-architectuur heeft op zich niets met de inzet van IT te maken
Als voorbeeld: een
bank. Banken bestaan al vele duizenden jaren. Je kunt dus zeggen dat
bankieren een bekend en gekend vak is. In essentie gaat het om het tegen
een vergoeding bewaren van geld van klanten. De bank kan dan met dat
geld dingen doen die meer opleveren dan de vergoeding die ze geven.
Zo verdienen zij geld. Banken zijn daarbij in al die jaren slim geweest
en hebben rond deze basis allerlei andere producten en diensten verzonnen.
Zo verdienen zij tegenwoordig veel geld.
Om te kunnen bankieren
zullen banken gegevens vergaren, informatie vastleggen en, waar en indien
nodig, informatie verstrekken. Bij dit soort handelingen is IT zeer
goed te gebruiken. De inzet van IT is tegenwoordig haast onmisbaar bij
het vastleggen van financiële transacties, bij het opvragen van de hoogte
van een banksaldo enzovoort. Deed men dit vroeger allemaal met een kaartenbak
of via het 'spaarbankboekje' van de klant, tegenwoordig kijkt men ergens
ter wereld 'in de computer' en vraagt de informatie gewoon direct op.
Essentieel hier
is dat technologie de afhandeling veel sneller maakt. Maar ook niet
meer dan dat. Het is niet de verdienste van IT dan men kan bankieren.
Hoe dat moet, weet men immers al duizenden jaren. De inrichting van
computers binnen de ondersteunende informatie-infrastructuur is daar
direct van af te leiden. En niet andersom. En dat geldt niet alleen
voor een bank, maar ook voor een verzekeringsmaatschappij, een handelsmaatschappij,
de overheid en ga zo maar door. Feitelijk voor elke organisatie.
Als we ervan uitgaan
dat een organisatie weet waar zij mee bezig is, dan is de inrichting
van de informatie-infrastructuur daarvan af te leiden. Zet daarbij op
een rij welke gegevens voor de organisatie informatie is, en er vormt
zich een algemeen beeld van de informatievoorziening. Maak dat beeld
compleet met de afspraken die je met een organisatie rond de informatievoorziening
dient te maken, en je hebt een informatie-architectuur.
Een informatie-architectuur
omvat dus alle uitspraken die een organisatie doet rond zijn informatievoorziening.
In termen die de organisatie normaal gebruikt, en niet in de termen
van een IT-specialist. En de architectuur van de informatie-infrastructuur
cq. de IT-architectuur brengt dus het totaal van elementen die samen
een informatievoorziening vormen in beeld. Hier hoort de taal van de
IT-specialist thuis. De informatie-architectuur geeft dus de eisen,
wensen, uitgangspunten en randvoorwaarden ten aanzien van de functionele
inrichting van de informatie-infrastructuur. Een informatie-architectuur
is daarmee dus GEEN IT-architectuur. Een informatie-architectuur heeft
op zich zelfs niets met de inzet van IT te maken. En om die reden ben
ik het dus niet eens met de stelling.
Het bovenstaande
is door de auteur op eigen titel geschreven en dient niet gezien te
worden als de mening van het GIA.