Maart
2000: Architect versus Aannemer
De stelling van
deze maand komt voort uit een discussie die al heel lang gevoerd wordt.
De stelling luidt:
---
Een
informatiearchitect kan zich NIET binden aan of verbinden met een
informatie-aannemer.
---
Informatiearchitecten
zijn mensen die organisaties helpen bij het in beeld brengen en houden
van hun informatievoorziening. Het doel is in eerste instantie om grip
te krijgen op die informatievoorziening. En daarmee kan de effectiviteit
van die informatievoorziening gemeten worden (in tijd, geld en/of kwaliteit)
en kunnen de uitgaven voor verandering, uitbreiding of verbetering in
de hand gehouden worden.
De term informatie-aannemer
bestaat (nog) niet. De term duidt voor mij de groep organisaties en
mensen aan die invulling geven aan de informatievoorziening die een
organisatie ondersteunt. We kunnen daarbij aan de inzet van IT denken.
In dat geval praten we met softwarehuizen als Cap Gemini, Origin, Ordina,
Getronics, CMG enzovoort of met systeemhuizen als Compaq, IBM of HP.
Of we praten met leveranciers van softwarepakketten als Microsoft, Baan,
SAP, Quercus en ga zo maar door. Denken we over niet op IT gebaseerde
oplossingen, dan komen we terecht bij bedrijven als Ahrend, Océ en Philips
voor ladekasten, papier, dictafoons enzovoort. Onder de term informatie-aannemer
versta ik dus al die organisaties en mensen die oplossingen bieden binnen
een informatievoorziening als geheel.
Informatie-aannemers
creëren oplossingen binnen het geheel van een informatievoorziening.
Spreken we over de inzet van IT, dan zal eerst gekeken worden naar hoe
die technologie ingepast kan worden. Ook worden afspraken gemaakt over
het 'gezicht' van de oplossing. Dit wordt wel het functioneel ontwerp
genoemd. Als we het gezicht kennen, kan de oplossing in elkaar gezet
worden en ter acceptatie en invoering aan de organisatie aangeboden
worden. Zo werken methoden als RAD, JAD, MAD en IAD, en het is de kern
van bijvoorbeeld SDM en DSDM. En zo kunnen we ook tegen objectgeoriënteerde
(OO-)methoden aankijken.
De taken
Maar wat is nu de
taak van de informatiearchitect? Ik heb aangegeven dat hij (of zij)
organisaties helpt bij het in beeld brengen en houden van hun informatievoorziening.
Als een informatiearchitect de informatievoorziening van een organisatie
kent, dan kan hij ook aangeven waar problemen zitten of zullen ontstaan.
De informatiearchitect dient dan ook in staat te zijn om problemen binnen
het geheel te isoleren en over oplossingen na te denken. Of na te laten
denken.
Informatie-aannemers
zijn er om oplossingen te creëren. De informatiearchitect kan dus,
met en voor de organisatie, met één of meer aannemers gaan praten over
welke oplossingen geboden kunnen worden. En hij kan uitzoeken welke
aannemer 'de beste' oplossing (in termen van geld, kwaliteit en tijd)
aanbiedt en kan daarna de organisatie adviseren over een eventuele aanbesteding.
Wat we zien is dat
de informatiearchitect de organisatie helpt bij de ontwikkeling en
verbetering van de informatievoorziening. (Ofwel bij alles tussen 'zelf
maken' tot Europese of zelfs wereldwijde aanbesteding.) Als de informatiearchitect
zich daarbij verbonden heeft aan een informatie-aannemer, kunnen er
problemen ontstaan. Het wordt dan immers haast onmogelijk om de informatiearchitect
met andere aannemers te laten onderhandelen. Hij zou ook problemen kunnen
isoleren waar de eigen aannemer een oplossing kan bieden. Bovendien
kan de architect buffer zijn en problemen van en met de eigen aannemer
weghouden van de organisatie die aanbesteedt. Dit alles kan snel het
administratief-organisatorisch principe van functiescheiding schenden.
Vanuit de aannemer
is het natuurlijk wel een logische gedachte om alle werkzaamheden rond
een product of dienst aan zich te binden en de voordelen die daaruit
ontstaan voor de eigen organisatie te benutten. De organisatie die de
dienst of het product afneemt is echter het meest gebaat bij een functionele
relatie. Daarbij bestaan expliciete bevoegdheden om op deskundigheidsterrein
aanwijzingen te kunnen geven die opgevolgd moeten worden. Met andere
woorden: de aannemer wil bundelen en de inkopende organisatie wil juist
een scheiding van taken en verantwoordelijkheden.
Naar mijn mening
is de aangedragen stelling juist. Als informatiearchitecten en informatie-aannemers
zich verbinden lijden de organisaties, de klanten, daar vaak onder.
En dat hebben ze de laatste jaren al voldoende gedaan.
Het is natuurlijk
mogelijk dat een informatie-aannemer informatiearchitecten in dienst
heeft. Dat heeft dan wel consequenties voor de diensten die de aannemer
levert. Gezien het bovenstaande kunnen zij immers geen aannemersdiensten
verlenen waar zij al de diensten van de informatiearchitect geleverd
hebben. En dat komt meestal niet ten goede aan hun primaire doelstelling:
het leveren van aannemersdiensten. Daar verdienen zij immers hun geld!
IT-architect
Rond het voorgaande
dient nog opgemerkt te worden dat een informatiearchitect GEEN IT-architect
is. Een IT-architect is iemand die de bestaande informatievoorziening
in beeld brengt, en houdt. Hij kijkt vooral naar de inzet van informatietechnologie
in een informatie-infrastructuur en het gebruik daarvan. Een informatiearchitect
kijkt daarentegen vanuit de organisatie naar de ondersteunende informatievoorziening.
Hij praat over gegevens die voor een organisatie betekenis hebben, en
daarmee informatie zijn. Dit heeft op zich niets uitstaande met de inzet
van IT. Daarom is de informatiearchitectuur ook veel stabieler dan
de informatie-infrastructuur. De mogelijkheden van IT veranderen immers
haast dagelijks, terwijl wat een organisatie aan informatie nodig heeft
om te kunnen functioneren meestal veel minder aan verandering onderhevig
is.
Een IT-architect
is dus iemand die naar de inzet van IT in de informatie-infrastructuur
kijkt, en naar het gebruik daarvan binnen een organisatie. In de wereld
van informatie-aannemers worden hiervoor de laatste tijd vaak termen
als business alignment, strategic alignment en IT-governance gebruikt.
Hoewel zowel de
informatiearchitect als de IT-architect architect zijn en beiden een
eigen, belangrijke functie hebben in het geheel van de informatievoorziening,
is hun aandachtsgebied en invalshoek sterk verschillend. Door de verbondenheid
van IT-architecten met informatietechnologie zullen zij meestal werken
voor informatie-aannemers. Informatiearchitecten dienen, om de eerder
gegeven redenen, juist onafhankelijk te blijven.