April
2004: Bouwfraude (2)
Ruim een jaar geleden
werd de Parlementaire Enquête Bouw afgesloten. Toen dachten we
te weten waar het bij de bouwfraude om ging. Nu blijkt dat het allemaal
nog omvangrijker is en wordt in het parlement gesproken over 'Nederland
- fraudeland'. Een dieptepunt in het normen-en-waardendebat.
Wat me rond de bouwfraude
steeds heeft verbaasd is dat architecten daar geen rol schijnen te spelen.
Bij de aanleg van tunnels, spoorlijnen, bij het (ver)bouwen van huizen
en kantoren enz. moet toch iemand plannen gemaakt hebben? Dat zal dan
ook degene zijn die bij de keuze van een aannemer helpt en die het werk
van die aannemer begeleid. Zo iemand weet toch dat er geen schuifdeuren
in treintunnels zitten? En dat er dus ook niet voor schuifdeuren betaald
moet worden. Of maken aannemers zelf de plannen en begeleiden ze daarna
zichzelf bij het realiseren ervan? Dat zou wel een logische uitleg zijn
voor de omvang van deze fraude.
Dit lijkt op wat
binnen de informatie- en it-sector gebruikelijk is. Daar leveren it-leveranciers
mensen om te specificeren wat een organisatie nodig heeft. Deze mensen
begeleiden dan ook het inschakelen van een it-leverancier, al of niet
onder Europese regels. Met als klap op de vuurpijl dat de eigen organisatie
ook een oplossing aan mag bieden. Niemand stelt daarbij de vraag of
het niet erg verleidelijk is om het probleem naar de oplossing toe te
schrijven. Dat gebeurt dan ook regelmatig.
In maart ontwikkelde
de soap zich rond de aanschaf van logistieke software voor het Ministerie
van Defensie. Daar speelt al jaren het regieprobleem. De vraag is op
zich simpel: koop software die het logistieke proces van Defensie (ongeveer
70.000 mensen) ondersteunt. Het gaat om bedragen met zeven of acht nullen.
Na jarenlang touwtrekken kregen twee it-leveranciers vorig jaar samen
de regie over deze aankoop. Om onafhankelijk te zijn moesten zij met
ander werk voor Defensie stoppen en konden zij de realisatie natuurlijk
niet aanbieden. Hun macht en invloed is echter zo groot dat ze niet
met hun werk bij Defensie gestopt zijn en er vast op rekenen dat ze
omzet maken bij de realisatie van dit project en het beheer van het
resultaat. Daar zit immers de vette omzetkluif, daar wordt het echte
geld verdiend.
Het is tragisch
dat Defensie niet naar onafhankelijken gezocht heeft (of hen niet heeft
kunnen vinden) om deze regie aan toe te vertrouwen. Nu debatteert de
Tweede Kamer over het resultaat en begint het op de bouwfraude te lijken.
Het wordt tijd dat
echt wordt nagedacht over dit soort zaken. Defensie is niet de enige
met dit probleem en de macht van de it-leveranciers is groot. Onafhankelijken
zijn vaak zelfstandig en staan dus niet op shortlists en deze mensen
inzetten via je it-leverancier levert automatisch binding op. Hier zit
een essentiële denkfout die handenvol geld kost.